Jeśli kiedykolwiek oglądałeś mecz tenisa, siatkówki, piłki nożnej lub badmintona, z pewnością wiesz, czym jest challenge. Opiera się on na zaawansowanym systemie Hawk-Eye, który umożliwia zawodnikom i sędziom zweryfikowanie spornych punktów. Wyjaśniamy, jak działa i co decyduje o jego nieomylności!
Co to jest Hawk-Eye?
System Hawkeye to rewolucyjna nowinka technologiczna, która ma ogromny wpływ na uczciwość i precyzję sędziowania podczas rozgrywek sportowych. To elektroniczny system przeznaczony do rozstrzygania spornych punktów – najczęściej jest stosowany w tenisie, ale możemy spotkać się z nim także w innych dyscyplinach.
Są to m.in.:
- krykiet,
- badminton,
- siatkówka,
- piłka nożna,
- squash.
Hawk-Eye, nazywany często sokolim okiem, jest znany po prostu jako challenge. W wielu sportach w ten sposób określa się możliwość zweryfikowania decyzji sędziego przez zawodników lub drużynę. Jednak często to właśnie system Hawk-Eye umożliwia wykonanie takiego challenge’u.
Na czym polega system Hawk-Eye?
Mówiąc najprościej, Hawk-Eye umożliwia określenie, w którym miejscu spadła uderzona przez zawodnika piłka lub lotka. Najczęściej wykorzystuje się go w sytuacji, gdy sędzia nie jest pewny, czy zagranie było dobre, czy autowe.
Zobrazujmy to na przykładzie tenisa, czyli dyscypliny, w której Hawkeye odgrywa największą rolę. Załóżmy, że w trakcie meczu jeden z zawodników zagrywa szybką piłkę i spada ona bardzo blisko linii autu. Sędzia orzeka, że piłka wyszła za kort, ale sportowiec nie zgadza się z tą decyzją i żąda weryfikacji. W takiej sytuacji do gry wkracza system Hawk-Eye – odtwarza on sytuację na podstawie nagrań i rozwiewa wątpliwości.
Jego dokładność to ok. 3
mm.Technologia działa na podobnej zasadzie w wielu innych sportach, m.in. w siatkówce. Tam również pozwala ona na ocenę, czy piłka miała kontakt z linią boiska, czy wyszła na aut. Często w dyscyplinach umożliwiających challenge zawodnicy lub drużyny mają do wykorzystania trzy próby na set – gdy Hawk-Eye orzeknie na ich korzyść, nie tracą oni możliwości ponownego sprawdzenia. Jeśli jednak to sędzia miał rację, do dyspozycji pozostaje o jeden challenge mniej.
Gdzie stosuje się Hawk-Eye i od kiedy?
Historia systemu rozpoczyna się w 2001 r. Właśnie wtedy takie rozwiązanie zaproponował Paul Hawkins. Brytyjczyk opracował je z należąca do niego firmą, a pierwszy test przeszło ono podczas meczu krykieta. Prawdziwy rozgłos technologii przyniosło jednak wprowadzenie jej do tenisa. Obecnie za system na światowych arenach odpowiada firma Sony.
Pierwsze propozycje, by zaimplikować Hawk-Eye do rozgrywek tenisowych pojawiły się w 2002 r. Wówczas rozwiązanie przetestowano podczas wielkoszlemowego Wimbledonu. Na oficjalne wprowadzenie technologii w rozgrywkach trzeba było jednak czekać aż do 2006 r.
Przyczyniły się do tego głównie kontrowersje z ćwierćfinału kobiecego US Open 2004 pomiędzy Sereną Williams a Jennifer Capriati. W trakcie spotkania doszło do wielu rażących błędów sędziowskich działających na niekorzyść pierwszej z nich. W pewnym momencie spotkania miała nawet miejsce sytuacja, w której piłka zagrana przez Williams spadła wyraźnie na linię – wskazali to sędziowie liniowi, a także potwierdziły to powtórki na telebimach. Sędzia główna orzekła jednak, że piłka była autowa i przyznała punkt Capriati.
Z czasem Hawk-Eye stał się tak uznanym i sprawdzonym rozwiązaniem, że w wielu turniejach po pandemii COVID-19 na stałe zrezygnowano z sędziów liniowych. Obecnie system wykorzystuje się m.in. w badmintonie, baseballu, hokeju na lodzie, koszykówce, siatkówce, a nawet w wyścigach samochodowych. To także jeden z elementów słynnego systemu VAR znanego z piłki nożnej – Hawk-Eye jest stosowany przy określaniu, czy piłka przekroczyła linię bramkową.
Jak działa system Hawk-Eye?
Działanie systemu Hawk-Eye jest efektem wykorzystania wysokiej jakości kamer, które tworzą pełny obraz w trójwymiarze, określając kilka czynników.
Oto uproszczony schemat działania systemu Hawk-Eye:
- W okolicach boiska lub kortu zamontowanych jest ok. 10 superszybkich, monochromatycznych kamer. Umieszcza się je wokół placu gry i na różnych wysokościach, aby piłka była widoczna z wielu perspektyw.
- Kamery są zintegrowane, aby stworzyć trójwymiarowy model placu gry. Umożliwia on precyzyjną obserwację linii z każdej strony.
- Kamery rejestrują obraz w ponad tysiącu klatek na sekundę, co przekłada się na precyzję i płynność.
- Piłka jest identyfikowana jako obiekt 2D, którego położenie określa się na trójwymiarowym modelu boiska lub kortu.
- Algorytm określa pozycję piłki na podstawie wszystkich ujęć i wskazuje ją jako punkt na polu gry.
- Na podstawie kolejnych klatek określa się pełną ścieżkę lotu piłki i przewiduje się moment jej kontaktu z polem gry oraz dalszą trajektorię.
- System analizuje, czy piłka miała kontakt z linią, czy wyszła poza boisko. Następnie informuje sędziego i zawodników o decyzji – widzowie mogą natomiast ujrzeć wizualizację.
Hawk-Eye to system niemalże idealny – charakteryzuje się dokładnością na poziomie ok. 3 mm, co znacznie zwiększa sprawiedliwość rozgrywek.
Co ciekawe, choć technologia stała się codziennością na wielu turniejach tenisowych, organizatorzy jednej z imprez wielkoszlemowych wciąż wzbraniają się przed jej zastosowaniem. Mowa o Roland Garros w Paryżu – zgodnie z tradycją, jeśli piłka na słynnej mączce jest sporna, sędzia schodzi ze stołka i osobiście sprawdza ślad, jaki pozostał na ceglanej nawierzchni.
System Hawkeye – FAQ
Poznaj odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania!
1. Co to jest system Hawk‑Eye i do jakich sportów się go wykorzystuje?
System Hawk‑Eye to technologia śledzenia piłki lub lotki przy użyciu wielu szybkich kamer oraz algorytmów 3D. Używana jest m.in. w tenisie, krykiecie, piłce nożnej (goal‑line technology), siatkówce, badmintonie czy koszykówce.
2. Jak działa Hawk‑Eye w skrócie?
Kilkanaście kamer rejestruje obraz z wielu kątów, śledząc piłkę z prędkością tysięcy klatek na sekundę. System określa pozycję piłki i rekonstruuje jej trajektorię w 3D, generując wynik „in” lub „out” w czasie rzeczywistym.
3. Jak dokładny jest Hawk‑Eye i czy można mu ufać?
Hawk‑Eye deklaruje precyzję na poziomie około 3,6 mm. Jest powszechnie uznawany za bardzo wiarygodny sposób oceny, ale może okazywać się nieskuteczny na specyficznych nawierzchniach, takich jak np. mączka.
4. Od kiedy i gdzie stosuje się Hawk‑Eye?
System zadebiutował w 2001 r. w krykiecie, zaś w tenisie działa oficjalnie od 2006 r. Z kolei od 2012 r. pełni funkcję goal‑line technology w piłce nożnej.
5. Czy Hawk‑Eye zastąpi sędziów?
Dzięki Hawk‑Eye Live wiele turniejów tenisa, takich jak US Open i Australian Open, zrezygnowało z sędziów liniowych. Mimo wszystko wymaga ona obecności głównego arbitra, który podejmie ostateczną decyzję i poprowadzi spotkanie.
6. Dlaczego na Roland Garros nie ma systemu Hawk‑Eye?
Na Roland Garros system Hawk‑Eye nie jest używany, ponieważ organizatorzy preferują tradycyjną metodę sprawdzania śladu piłki na mączce. Uważają, że fizyczny odcisk piłki daje bardziej wiarygodny dowód niż elektroniczna symulacja.
